Νεκροί πελεκάνοι στο Πόρτο Λάγος

Στις 18 Φεβρουαρίου η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ) κατήγγειλε στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΙ περιστατικό θανάτωσης πελεκάνων στο Πόρτο Λάγος, το οποίο παρουσιάστηκε, χωρίς να διασταυρωθεί, στην εκπομπή eco news με τίτλο: «Μαζικές εκτελέσεις εκατοντάδων σπάνιων πουλιών στη Βιστωνίδα». Εκεί σε συνέντευξή της η υπ. πολιτικής της ΕΟΕ επέσυρε ευθύνες στο Δασαρχείο Ξάνθης και στον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (ΦΔ ΕΠ ΑΜΘ) για «ελλιπή φύλαξη του Εθνικού Πάρκου» και κάλεσε το ΥΠΕΚΑ να αναλάβει τον συντονισμό. Πρέπει όμως να διευκρινιστεί ότι ο ΦΔ δεν έχει καμιά αρμοδιότητα «φύλαξης», παρά μόνο επικουρεί τις αρμόδιες υπηρεσίες στο έργο τους. Εξάλλου o καθένας μπορεί να αντιληφθεί την δυσκολία του εγχειρήματος της φύλαξης μια έκτασης 720.000 στρεμμάτων και για αυτό ο ΦΔ προσπαθεί με ενημέρωση και συνεχείς επαφές με όλους τους χρήστες των υγροτόπων να βοηθήσει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προστασία του Ε.Π. ΑΜΘ.
Αυτή η πολιτική έχει αποδειχτεί ότι έχει επιτυχία με τους ψαράδες των λιμνοθαλασσών που τεκμηριωμένα είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι στην προστασία των υγροτοπικών περιοχών του Ε.Π. ΑΜΘ. Το Ε.Π. έχει 22 λιμνοθάλασσες εντός των ορίων του (το μεγαλύτερο υγροτοπικό εθνικό πάρκο στην Ελλάδα) και 8 αλιευτικούς συνεταιρισμούς που τις μισθώνουν και τις εκμεταλλεύονται αλιευτικά. Η καλύτερη απόδειξη αυτής της σχέσης είναι αφενός ο μεγάλος αριθμός αργυροπελεκάνων και ροδοπελεκάνων (>1000) που κουρνιάζουν δίπλα στις εγκαταστάσεις του αλιευτικού συνεταιρισμού και αφετέρου η ανάδειξη, το 2008, από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα INTERCAFE-COST (Επιπτώσεις των Κορμοράνων στους Πληθυσμούς των Ψαριών) της πρακτικής του Αλιευτικού Συνεταιρισμού Βιστωνίδας να καλύπτουν με δίχτυα τις τάφρους διαχείμασης των ψαριών, ως την «καλύτερη πρακτική» (best practice). To κόστος των διχτυών που ανέρχεται σε >85.000€ καλύπτονταν από τον συνεταιρισμό, ενώ αντίθετα οι Γάλλοι και Γερμανοί συνάδελφοί τους σκοτώνουν νόμιμα 40.000 κορμοράνους ετησίως.
Σε όλες τις ελληνικές λιμνοθάλασσες το πρόβλημα των ψαροφάγων πουλιών και ειδικά των κορμοράνων έχει γιγαντωθεί. Οι κορμοράνοι, των οποίων ο πληθυσμός έχει δραματικά αυξηθεί τα τελευταία 25 χρόνια σε όλη την Ευρώπη (20πλάσιος πληθυσμός σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε.), πλήττουν πλέον τόσο την αλιευτική παραγωγή (κάθε πουλί από τα >4.000 που ξεχειμωνιάζουν στην ευρύτερη περιοχή του Πόρτο Λάγος τρώει 0,4 κιλά ψάρια ημερησίως), όσο και την βιοποικιλότητα (προστατευόμενα είδη ψαριών) των περιοχών που ξεχειμωνιάζουν. Η αρμόδια πολιτεία όμως αρνείται εδώ και δεκαετίες να εφαρμόσει τη σχετική νομοθεσία (ν. 1650/81) και να αποζημιώσει τους ψαράδες που χάνουν την παραγωγή τους μέσα από τις εγκαταστάσεις τους ή να εφαρμόσει προγράμματα προστασίας των τάφρων διαχείμασης ή ανταποδοτικών μέτρων ή ελέγχου του πληθυσμού των κορμοράνων.
Στο συγκεκριμένο περιστατικό ο ΦΔ ήταν αυτός που πρώτος δέχτηκε την καταγγελία, διαπίστωσε το γεγονός για 15 νεκρούς αργυροπελεκάνους με αυτοψία και φωτογραφίες, και πρώτος ειδοποίησε τις αρμόδιες υπηρεσίες και στη συνέχεια σε συνεργασία με το Δασαρχείο Ξάνθης έγινε η περισυλλογή των νεκρών πτηνών που στάλθηκαν για εργαστηριακούς ελέγχους. Συγχρόνως ζήτησε από τον Αλιευτικό Συνεταιρισμό Βιστωνίδας να βρει αν κάποιος από τα μέλη του πυροβόλησε τους πελεκάνους και να κάνει ότι είναι δυνατό ώστε να μην επαναληφθεί το περιστατικό.
Παράλληλα, σε συνεργασία με το Τμήμα Βιολογίας Α.Π.Θ., εξετάζει ένα φαινόμενο έκρηξης τοξικού φυτοπλαγκτού που εξελίσσεται στην περιοχή του Πόρτο Λάγος και το οποίο σε άλλες περιοχές έχει ενοχοποιηθεί για θανάτους και παραλυτικά φαινόμενα πουλιών.
Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, αντί να εστιαστεί το πρόβλημα και να συνεργαστούν οι φορείς και οι ΜΚΟ στην ανεύρεση λύσεων (μελέτη του φαινομένου, πίεση στα αρμόδια υπουργεία, κ.ά.), το γεγονός χρησιμοποιήθηκε για επικοινωνιακούς λόγους (με πολλές ανακρίβειες π.χ. για τον αριθμό και τα είδη των πουλιών), με αποτέλεσμα να αποπροσανατολιστεί το κοινό και να δοθούν λάθος εντυπώσεις.
Ο ΦΔ, σε συνεργασία με τους ψαράδες και τις αρμόδιες υπηρεσίες, θα συνεχίσει να συμβάλλει στην προστασία του Ε.Π. και θα κάνει ότι είναι δυνατό για την προστασία της βιοποικιλότητας και των προστατευόμενων ειδών είτε αυτά είναι πουλιά, είτε ψάρια, είτε άλλα είδη της άγριας πανίδας.

Ο Πρόεδρος ΔΣ
Δρ. Μάνος Κουτράκης
Τακτικός Ερευνητής ΕΘΙΑΓΕ-ΙΝΑΛΕ