Ο κοινωνικός κρατήρας και η έκρηξή του

Αναμφίβολα ζούμε τη μεγαλύτερη μεταπολεμική κρίση της ιστορίας μας. Όλες οι διεθνείς και εσωτερικές αναλύσεις συντείνουν σε αυτό. Η κρίση από εκεί που ήταν ένα εικονίδιο και μία μπάρα στα διεθνή χρηματιστήρια έχει πλέον γίνει σκληρή πραγματικότητα στα περισσότερα ελληνικά σπίτια που βιώνουν τη φτώχεια καθημερινά στο πετσί τους.

Από την άλλη, βρισκόμαστε σε μία εποχή που οι ξένοι εμφανίζονται δύσπιστοι ως προς την λειτουργία των θεσμών του ελληνικού κράτους, ειρωνεύονται τις ελληνικές κυβερνήσεις και τους Έλληνες πολιτικούς και κατηγορούν ευθέως το πολιτικό κατεστημένο πως συνεργάζεται με ληστές. 

Κι ενώ συνέβαιναν και συμβαίνουν όλα αυτά είχαμε και την εγκάθετη ξενόφερτη και επιβεβλημένη έξωθεν κυβέρνηση «έκτακτης ανάγκης» και «εθνικής σωτηρίας» με την οποία επισημοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2011 η δημοκρατική εκτροπή. Μια εκτροπή που φάνταζε μέχρι πριν κάποια χρόνια μακρινή, ακόμη και για όσους διαβάζαμε ότι το πολιτικό προσωπικό που εκπροσωπεί τα συμφέροντα της αστικής τάξης δεν έχει κανένα φιλελεύθερο και δημοκρατικό δισταγμό να παρακάμψει με προφανή τρόπο τη λαϊκή βούληση σε περιόδους κρίσης. 

Όσα έγιναν από τον Οκτώβριο του 2011 έως σήμερα –νέο σχέδιο σωτηρίας, νέα κυβέρνηση, νέος πρωθυπουργός, νέο Μνημόνιο κλπ- αποτελούν μικρές διαφορές ουσίας. Έχουμε έτσι βρεθεί σε ένα φαύλο κύκλο νομιμότητας και παρανομίας με τελικό χαμένο την ίδια την κοινωνία καθώς  η τυπική νομιμότητα της νέας κυβέρνησης δεν έχει πλέον καμία κοινωνική νομιμοποίηση κι αυτό μπορεί να μην είναι συνταγματική εκτροπή αλλά είναι σίγουρα εκτροπή της ίδιας της δημοκρατίας.

Σε όλο αυτόν τον κυκεώνα η μεγάλη πλειοψηφία του λαού παραμένει αμέτοχη και απαθής. Με αυτά τα δεδομένα, με τον εκφασισμό της πολιτικής ζωής και την πλήρη αποδοχή του από την πλειοψηφία των πολιτών (από τη λεγόμενη σιωπηρή πλειοψηφία), πώς θα εκραγεί ο κοινωνικός κρατήρας που σιγοβράζει στη βάση των πολλών. Οφείλουν οι καταπιεσμένοι  να δημιουργήσουν οι ίδιοι την αληθινή κατάσταση έκτακτης ανάγκης πέρα από τα τρομοκρατικά διλήμματα της εξουσίας.

Όπως πολύ γλαφυρά αναφέρει στις Θέσεις του για τη φιλοσοφία της Ιστορίας (1940), ο Βάλτερ Μπένγιαμιν: «Η παράδοση των καταπιεσμένων μας  διδάσκει ότι η «κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία ζούμε είναι ο κανόνας. Θα πρέπει να φτάσουμε σε μια σύλληψη της ιστορίας που να ανταποκρίνεται σ’ αυτήν την κατάσταση. Τότε θα είναι οφθαλμοφανές  το χρέος μας να προκαλέσουμε εμείς ως συμβάν την αληθινή κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Οι κοινωνικές δυνάμεις οφείλουν να συνειδητοποιήσουν τη σοβαρότητα της κατάστασης, να την αναλύουν και να την κριτικάρουν και όχι να την ανέχονται. 

Αυτό θα γίνει μόνο με τον μοναδικό τρόπο που έβλεπε ο Αδαμάντιος Κοραής για να αλλάξουν τα πράγματα κι αυτός δεν είναι άλλος από την παιδεία. Με αυτήν θα μπορέσουν να απαιτήσουν, να διαμαρτυρηθούν, να φωνάξουν και να συγκρουστούν. Ο κοινωνικός κρατήρας που ήδη έχει παραφουσκώσει  και η οργή ξεχειλίζει  πρέπει να πάρει κατεύθυνση προς την έκρηξή του και να πάρει απελευθερωτικές διαστάσεις  για το σύνολο της κοινωνίας. 

Η συνεχής προσπάθεια της κυβέρνησης και του κεφαλαίου να κάνουν την κρίση ένα καθημερινό φαινόμενο προς κατανάλωση οι πολίτες μεταξύ τους στις γειτονιές  και η αγωνία μέσα από τον στυλοβάτη τους τα ΜΜΕ να εκτονώσουν την κοινωνική οργή με ακαθόριστες προτάσεις για επαναδιαπραγμάτευση επερχόμενων κυβερνήσεων πρέπει να αφήνουν τους πολίτες παγερά αδιάφορους. 

Ο Κώστας Δουζίνας, καθηγητής και διευθυντής του Birbeck Institute for Humanities και αντιπρύτανης του Birbeck College του Πανεπιστημίου  του Λονδίνου, υποστηρίζει σε πρόσφατο βιβλίο του πως η δουλειά της φαντασιακής τάξης είναι η κατασκευή  μιας εικόνας του κόσμου, στον οποίο η κρίση ως θέμα και θέαμα μας κάνει να δραπετεύουμε από την πραγματική κρίση, με φανταστικά σενάρια συνωμοσίας ή σωτηρίας και συμβολοποιημένες εικόνες ( τα spreads, τα hedge funds, τη Μέρκελ, τον Σόιμπλε, την Ε.Ε).

Η κρίση-θέαμα οργανώνεται σαν χορός τριών βημάτων: αναγνώριση της αποτυχίας, για την οποία φταίει τον ανοργάνωτο κράτος και οι πολίτες που αντιστέκονται υπερασπιζόμενοι την τεμπελιά τους: αντρίκειες διαπραγματεύσεις με την Τρόικα με τις οποίες επιτυγχάνονται μεγαλύτερες υποχωρήσεις ως αντάλλαγμα για νέα μέτρα λιτότητας και ματαίωση προσδοκιών. Η κρίση, όπως λέει ο καθηγητής, πρέπει να γίνει επιθυμία του πλήθους  για μια ηθικοπολιτική και πολιτισμική Αναγέννηση.

Το κοινωνικό ηφαίστειο θα πρέπει να είναι, λοιπόν, υπολογίσιμος παράγοντας ριζοσπαστικής πολιτικής και βάση ανατροπής του παλιού πολιτικού σκηνικού, του πελατειακού συστήματος της διαφθοράς και του νεποτισμού, που μπορεί να μεταβάλλει την καταστροφή του κοινωνικού δεσμού σε αφετηρία κοινής πολιτικής επιθυμίας για μια Ελλάδα δημοκρατίας, δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Μέχρι τότε, αναμένουμε στις επάλξεις

Αργυρόπουλος Γιώργος, Δ’ έτος Νομικής Κομοτηνής