Στην «τσιμπίδα» για τα 45αρια τα αδέλφια Ψωμιάδη

Είκοσι ένα άτομα, μεταξύ των οποίων οι Παναγιώτης και Διονύσης Ψωμιάδης, περιλαμβάνονται στον κατάλογο όλων όσοι εμπλέκονται στις πολύκροτες υποθέσεις της παράνομης ανάθεσης και εκτέλεσης έργων της πρώην νομαρχίας Θεσσαλονίκης.

Στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας οι 21 παρέλαβαν τις σχετικές κλήσεις για ανωμοτί κατάθεση, τις οποίες απέστειλε ο αρμόδιος οικονομικός επιθεωρητής Άγγελος Καράκαρης, που διερευνά εδώ και μήνες την υπόθεση έπειτα από σχετική εισαγγελική παραγγελία.

Οι κατηγορίες

Οι 21 εγκαλούνται ως ύποπτοι για τρία σοβαρά αδικήματα: για απιστία κατά του ελληνικού Δημοσίου, παράβαση καθήκοντος και ψευδή βεβαίωση. Οι εμπλεκόμενοι καλούνται να καταθέσουν μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου.

Ακολούθως, ο οικονομικός επιθεωρητής θα συντάξει το τελικό πόρισμα, το οποίο μαζί με ολόκληρο τον υπόλοιπο ογκωδέστατο φάκελο της υπόθεσης θα διαβιβαστεί στην εισαγγελία για τα περαιτέρω.

Άρχισε από τα «45άρια»

Η όλη ιστορία άρχισε την άνοιξη του 2010, όταν με αφορμή εκτενές δημοσίευμα της «Θ» ο αρμόδιος εισαγγελέας Λάμπρος Τσόγκας διέταξε τη διενέργεια προκαταρκτικής έρευνας.

Το δημοσίευμα αποκάλυπτε ότι καθ' όλη τη διάρκεια της θητείας των αδελφών Ψωμιάδη, και κυρίως στο διάστημα μετά το 2005 είχε στηθεί στη νομαρχία μία πρωτοφανής γραμμή παραγωγής έργων, τα λεγόμενα «45άρια», έργα δηλαδή τα οποία δίνονταν μέσω πρόχειρων διαγωνισμών, που στην πράξη ισοδυναμούσαν με απευθείας αναθέσεις σε ένα κλειστό κύκλωμα έμπιστων και «ημέτερων» εργολάβων.

Η συνήθης έκπτωση που εξασφάλιζε η νομαρχία στα «45άρια» ήταν της τάξης του 2% με 3%, όταν στα υπόλοιπα έργα, τα οποία γίνονταν μέσω κανονικών διαγωνισμών, οι εκπτώσεις κυμαίνονταν μεταξύ 25% και 45%.

Ζημία του Δημοσίου

Εξαιτίας των μηδαμινών εκπτώσεων το Δημόσιο υποχρεώθηκε να καταβάλει πολύ υψηλότερο τίμημα για την κατασκευή αυτών των έργων σε σχέση με αυτά που θα πλήρωνε, εάν ακολουθούταν η συνήθης διαδικασία.

Η ζημία του Δημοσίου ήταν στην πραγματικότητα μεγαλύτερη, καθώς, όπως αποκαλύφθηκε στη συνέχεια από άλλα δημοσιεύματα, πολλά από τα διαβόητα «45άρια» δεν είχαν καν εκτελεστεί, αλλά απλώς και μόνον είχαν πληρωθεί.

«Δεύτερη γραμμή»

Στο στάδιο της προκαταρκτικής διερεύνησης, ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι εκτός από «45άρια» στη νομαρχία Θεσσαλονίκης λειτουργούσε και μια δεύτερη γραμμή εκτέλεσης υποτιθέμενων έργων, τα οποία, παρότι είχαν προϋπολογισμό εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, κατατεμαχίζονταν και εκτελούνταν υπό μορφή μίσθωσης έργου με απευθείας ανάθεση.

Μάλιστα, με νέο δημοσίευμά της, η «Θ» είχε αποκαλύψει ότι τουλάχιστον δύο από αυτά τα υποτιθέμενα έργα, προϋπολογισμού 839.000 ευρώ, ήταν «μαϊμού», δηλαδή δεν είχαν εκτελεστεί ποτέ, ωστόσο είχαν πληρωθεί.

Κατόπιν, αυτών ο εισαγγελέας, αρμόδιος για το οικονομικό έγκλημα, διέταξε να γίνει ενδελεχής διερεύνηση και των δύο υποθέσεων, τις οποίες ανέθεσε σε οικονομικό επιθεωρητή.

Ο τελευταίος, έπειτα από επίπονη λεπτομερή έρευνα και αφού πήρε τις καταθέσεις από συνολικά 11 μάρτυρες, στους οποίους περιλαμβάνονται και στελέχη της πρώην νομαρχίας, συνέταξε ένα προσωρινό πόρισμα, στο οποίο περιλαμβάνονται τα ονόματα των 21 εμπλεκομένων στις δύο υποθέσεις.

Τα έργα-μαϊμού και οι αδελφοί Ψωμιάδη

Η υπόθεση των μισθώσεων έργου αξιολογείται ως η σοβαρότερη, καθώς πέραν του εάν τηρήθηκε ή όχι η νομιμότητα ως προς την ανάθεσή τους, αμφισβητείται η υλοποίησή τους, καθώς τα λεγόμενα παραδοτέα δεν υπάρχουν.

Οι κυρίως εμπλεκόμενοι στην υπόθεση αυτή είναι οι αδελφοί Ψωμιάδη, οι οποίοι υπέγραψαν το σύνολο αυτών των συμβάσεων, καθώς και τις βεβαιώσεις ότι τα έργα υλοποιήθηκαν.

Κλήση σε απολογία έλαβε επίσης η πρώην επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η οποία, παρότι είχε στα χέρια της καταγγελίες ότι τα έργα δεν έγιναν, έπειτα από έρευνα που έκανε έθεσε την υπόθεση στο αρχείο.

Εμπλεκόμενοι φέρονται και ο επικεφαλής της διεύθυνσης των Εντελλόμενων, μαζί με άλλους έντεκα υπαλλήλους της ίδιας υπηρεσίας, επειδή ενταλματοποίησαν τα ανωτέρω έργα, χωρίς να ελέγξουν εάν τηρήθηκαν οι νόμιμες προϋποθέσεις.

Στο στόχαστρο της έρευνας βρέθηκαν αρχικά δύο έργα, συνολικού προϋπολογισμού 839.000 ευρώ. Στη συνέχεια, όμως, αποκαλύφθηκε και τρίτο ανύπαρκτο έργο, προϋπολογισμού 310.500 ευρώ, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες κάποια πρώτα στοιχεία και για άλλα έργα-μαϊμού ανεβάζουν το συνολικό ποσό των ανεκτέλεστων, πλην πληρωθέντων έργων περίπου στα 2,5 εκατ. ευρώ.

Διαβεβαίωναν με την υπογραφή τους

Τα πρώτα δύο ανύπαρκτα έργα αφορούν:

1. «Την ταξινόμηση, αρχειοθέτηση και καταγραφή σε ηλεκτρονική μορφή των αδειών κυκλοφορίας γεωργικών μηχανημάτων, αδειών εκτέλεσης έργων υδροληψίας και χρήσης υπογείου νερού για αγροτική, αγροτοβιομηχανική, αγροτουριστική χρήση, καθώς και των πτυχίων χειριστών γεωργικών μηχανημάτων που έχουν χορηγηθεί από την υπηρεσία».

Αν και ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανήλθε στα 675.000 ευρώ, ο νομάρχης το «έσπασε» σε 50(!) επιμέρους συμβάσεις, με αμοιβή 13.500 έκαστη, προκειμένου να το δώσει με απευθείας ανάθεση.

Εξ αυτών, οι 20 συμβάσεις εμφανίζονται να εκτελέστηκαν στη Διεύθυνση Υδατικών Πόρων και Εγγείων Βελτιώσεων (ΔΥΠΕΒ) και οι 30 στη Διεύθυνση Τοπογραφίας.

Τις συμβάσεις με καθέναν από τους 50 υπέγραψε ο ίδιος ο κ. Ψωμιάδης, ορίζοντας μάλιστα επιβλέποντα του έργου τον εαυτό του. Οι εργασίες φαίνεται να άρχισαν στις 3 Σεπτεμβρίου 2007 και ολοκληρώθηκαν έναν χρόνο μετά, στις 2 Σεπτεμβρίου 2008.

2. «Τη διάνοιξη και διαμόρφωση οδών, καθαρισμό και κατασκευή ρείθρων, οδοστρωσία με αμμοχάλικο και άσφαλτο, καθαρισμό τεχνικών και σήμανση οδών».

Ο προϋπολογισμός του έργου ήταν 164.000 ευρώ και ανατέθηκε σε συνολικά δώδεκα άτομα (οι οκτώ πήραν από 15.000 ευρώ και οι άλλοι τέσσερις από 11.000), τα οποία φαίνεται να το εκτέλεσαν στο διάστημα από 24 Ιανουαρίου 2008 έως 23 Ιανουαρίου 2009.

Δηλαδή επί έναν χρόνο δώδεκα άτομα άνοιγαν, διαμόρφωναν και καθάριζαν οδούς, τις ασφαλτόστρωσαν, τοποθέτησαν σήμανση, κατασκεύασαν ρείθρα κ.ο.κ., εργασίες που υπό κανονικές συνθήκες εκτελούνται σε μόλις μία εβδομάδα.

Και αυτές τις συμβάσεις τις υπέγραψε ο ίδιος ο κ. Ψωμιάδης, ορίζοντας και σε αυτό το έργο επιβλέποντα τον εαυτό του.

Η πληρωμή γινόταν σταδιακά, βάσει βεβαιώσεων που κατά κύριο λόγο υπέγραφε ο Παναγιώτης Ψωμιάδης και κατά δεύτερο ο αδελφός του Διονύσης, όταν τον αναπλήρωνε.

Σε αυτές δηλωνόταν η πρόοδος του έργου (π.χ., εκτελέστηκε το 15%, αργότερα το 24% κ.ο.κ.) με την υπογράμμιση «όπως με διαβεβαίωσε η αρμόδια Αρχή».

Μόνον που πουθενά δεν προσδιορίζεται ποια είναι αυτή η περίφημη «αρμόδια αρχή» και επιπλέον στις ίδιες τις συμβάσεις ως μοναδικό επιβλέποντα του έργου ο νομάρχης είχε ορίσει τον εαυτό του.

Ανύπαρκτα έργα

Οι πρώτες καταγγελίες ότι τα έργα αυτά δεν εκτελέστηκαν ποτέ και συνεπώς κακώς πληρώθηκαν έγιναν την άνοιξη του 2009.

Λίγους μήνες μετά, η υπόθεση έφτασε στην επίτροπο του ελεγκτικού συνεδρίου, η οποία στις 23 Οκτωβρίου 2009 ζήτησε με έγγραφό της προς τη ΔΥΠΕΒ βεβαιώσεις ότι τα έργα αυτά εκτελέστηκαν.

Στην απάντηση που έδωσε τότε προς την επίτροπο ο προϊστάμενος της ΔΥΠΕΒ απέφυγε να βεβαιώσει ότι έγιναν τα έργα και πέταξε το μπαλάκι στο νομάρχη.

Ειδικότερα στο έγγραφό του ο Δημήτρης Τσιακούμης αναφέρει πως «θα σας απαντήσει άμεσα για το θέμα των βεβαιώσεων ο κ. νομάρχης, διότι έχει την ευθύνη της παρακολούθησης των έργων».

Κατόπιν αυτού, ο κ. Ψωμιάδης απέστειλε έγγραφη διαβεβαίωση στην επίτροπο ότι «όλα εκτελέστηκαν κανονικά» και έπειτα από αυτό η υπόθεση έκλεισε.

Το θέμα επανήλθε κατά την προεκλογική περίοδο του 2010 από τον Μιχάλη Τρεμόπουλο. Τότε ο κ. Ψωμιάδης, για να «κλείσει στόματα», όπως έλεγε, ζήτησε εγγράφως από τους προϊσταμένους των δύο διευθύνσεων να τον ενημερώσουν τι απέγινε με τα εν λόγω έργα, για τα οποία ο ίδιος είχε διαβεβαιώσει την επίτροπο ότι είχαν εκτελεστεί!

Στις έγγραφες απαντήσεις τους οι δύο προϊστάμενοι αδειάζουν τον κ. Ψωμιάδη, διαβεβαιώνοντας ότι στις διευθύνσεις τους «από το 2002 δεν εκτελέστηκε κανένα από τα αναφερόμενα έργα και δεν υπηρέτησε κανένας υπάλληλος με σύμβαση μίσθωσης έργου».

Σύμφωνα με πληροφορίες την ανωτέρω διαβεβαίωση επανέλαβαν και στις καταθέσεις τους στον οικονομικό επιθεωρητή.

Το τρίτο έργο-μαϊμού

3. Το τρίτο ανύπαρκτο έργο φαίνεται να εκτελέστηκε στη Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης.

Υποτίθεται πως αφορούσε στη δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων για τις βιολογικές εκμεταλλεύσεις στο νομό Θεσσαλονίκης.

Ο προϋπολογισμός του ήταν 310.500 και «έσπασε» σε 23 άτομα (13.500 στον καθένα). Μόνον που και αυτό το ηλεκτρονικό αρχείο δεν βρέθηκε πουθενά, ενώ ο αρμόδιος προϊστάμενος κατέθεσε στον οικονομικό επιθεωρητή ότι «τέτοιο έργο στη διεύθυνσή μου δεν εκτελέστηκε ούτε προσήλθαν ποτέ για εργασία τα 23 άτομα».

Οι ομολογίες Λευκόπουλου-Τσαμασλή

Για τα έργα-μαϊμού, ρωτήθηκε επανειλημμένως ο κ. Ψωμιάδης, ο οποίος απαντούσε στερεότυπα πως «όλα έγιναν καλώς» και ότι «όλα αυτά είναι κατασκευάσματα κάποιων κύκλων με σκοπό να με πλήξουν».

Τον κ. Ψωμιάδη διέψευσαν όμως -εκτός από τους καθ' ύλη υπηρεσιακούς παράγοντες- και οι ίδιοι οι συνεργάτες του.

Υπενθυμίζεται ότι λίγες ημέρες πριν από τις περιφερειακές εκλογές ο εκτελών τότε χρέη νομάρχη Γιώργος Τσαμασλής είχε παραδεχτεί σε τηλεοπτική συνέντευξή του (Europe One):

«Πολλές φορές βάζαμε τεχνηέντως ένα πρόγραμμα, υποτιθέμενο πρόγραμμα εκτέλεσης έργου... προκειμένου να δικαιολογήσουμε τους συμβασιούχους. Ότι αυτοί οι συμβασιούχοι κάνουν αυτό το έργο. Στην πράξη όμως δεν υπήρχε...».

Ανάλογη θέση είχε εκφράσει το Φεβρουάριο του 2008 στη συνεδρίαση του νομαρχιακού συμβουλίου ο τότε γενικός γραμματέας της νομαρχίας, σήμερα της περιφέρειας, Δημήτρης Λευκόπουλος, ο οποίος ανέφερε:

«Μπορεί το έργο να μην είναι πειστικό για τόσα άτομα. Δεν σημαίνει καταρχήν ότι δουλεύουν οι άνθρωποι αυτοί σε αυτό το έργο και το ξέρετε ότι είναι σκόρπιοι στις διάφορες υπηρεσίες. Άρα λοιπόν έπρεπε να επικαλεστούμε κάποιο έργο, όσο κι αν είναι ελαφρύ...»!

Ποιοι εμπλέκονται στα «45άρια»

Στην υπόθεση με τα «45άρια» ως εμπλεκόμενοι φέρονται δεκαοκτώ άτομα.

Πρόκειται για τον επικεφαλής της Δδιεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της πρώην νομαρχίας Αλέξανδρο Κωνσταντινίδη, καθώς και πέντε στελέχη της ίδιας υπηρεσίας.

Εμπλεκόμενοι και σε αυτήν την υπόθεση φέρονται οι δώδεκα της Διεύθυνσης Εντελλόμενων, επειδή ενταλματοποίησαν τα ανωτέρω έργα, χωρίς να ελέγξουν εάν τηρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις. Η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών εγκαλείται, καθώς μέσω αυτής δημοπρατήθηκαν, εκτελέστηκαν και παρελήφθησαν όλα τα «45άρια».

Η έρευνα δικαστικών Αρχών και οικονομικού επιθεωρητή εντόπισε 456 «προβληματικά» έργα, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 17 εκατ. ευρώ. Ορισμένα εξ αυτών μάλιστα δεν πρόλαβαν να τα ενταλματοποιήσουν, καθώς μετά το θόρυβο που ξέσπασε ανακόπηκαν οι σχετικές διαδικασίες.

Κατατμήσεις και «ημέτεροι»

Όπως παραδέχτηκε και δημοσίως ο κ. Ψωμιάδης, στη διάρκεια της θητείας του εκτέλεσε περί τα 1.000 «45άρια». Μάλιστα υπήρχαν χρονιές που το 100% των έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών ήταν όλα «45άρια».

Οι αδελφοί Ψωμιάδη ακολούθησαν αυτήν την τακτική, καθώς για έργα των οποίων το συνολικό κόστος δεν υπερβαίνει τα 45.000 ευρώ δεν ακολουθείται η κλασική διαδικασία της δημοπράτησης για την ανάδειξη του μειοδότη, αλλά αυτή του πρόχειρου διαγωνισμού, η οποία -με τον τρόπο με τον οποίο γινόταν στη νομαρχία Θεσσαλονίκης- ισοδυναμούσε ουσιαστικά με απευθείας ανάθεση.

Ελάχιστα από αυτά τα έργα ήταν πράγματι επείγουσας ανάγκης, γεγονός που θα δικαιολογούσε την κατασκευή τους με τη μέθοδο του πρόχειρου διαγωνισμού.

Η αγαπημένη συνήθεια της διοίκησης ήταν η κατάτμηση μιας μεγάλης εργολαβίας σε πολλές μικρότερες, προϋπολογισμού έως 45.000 ευρώ, ώστε να υπάρχει η άνεση η όλη διαδικασία να γίνεται μεταξύ «ημετέρων».

Προνομιακό πεδίο κατάτμησης των έργων ήταν η κατασκευή αθλητικών υποδομών, χώρος με τον οποίο ο Διονύσης Ψωμιάδης διατηρεί άριστες σχέσεις.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά την τετραετία 2006-2009 κατασκευάστηκαν συνολικά 97 «45άρια», συνολικού προϋπολογισμού 4,3 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία αφορούσαν σε κατασκευή αποδυτηρίων, κερκίδων, χλοοτάπητα, γηπέδων 5Χ5 κ.ά. Αρκετές φορές μάλιστα δύο και τρία «45άρια» αφορούσαν στο ίδιο γήπεδο, αλλά εκτελούνταν με ξεχωριστές εργολαβίες.

«45άρια» που δεν έγιναν

Αρκετά, άγνωστο πόσα, από τα διαβόητα «45άρια» δεν εκτελέστηκαν. Μία τέτοια περίπτωση αποκάλυψε πριν από περίπου έναν χρόνο η «Θ».

Αφορούσε στον υποτιθέμενο καθαρισμό ρεμάτων στην περιοχή του πρώην δήμου Βερτίσκου. Το αποκαλυπτικό δημοσίευμα διέψευσε αρχικά ο κ. Ψωμιάδης.

Εν συνεχεία όμως οι υπηρεσιακοί παράγοντες παραδέχτηκαν ότι πράγματι το έργο δεν έγινε και ισχυρίστηκαν ότι αντ' αυτού έγινε καθαρισμός ρεμάτων σε διπλανό δήμο!

Για την υπόθεση αυτή έχουν ήδη παραπεμφθεί σε δίκη ένα στέλεχος της διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και ο εργολάβος. Η δίκη ορίστηκε για τον περασμένο Μάιο, αλλά αναβλήθηκε για το Μάιο του 2012 κατόπιν αιτήματος ενός εκ των κατηγορουμένων.